Na de aardbeving in Turkije en Syrië circuleren er beelden op sociale media van vogels die vreemd gedrag vertonen, net voor de ramp. Het lijkt wel of ze anticiperen op de nakende ramp. Kan dat wel? “Over honden die beginnen te blaffen zijn er heel veel van die verhalen, maar ook van vogels,” zegt geoloog en seismoloog Katleen Wils.
Het lijken wel scènes uit de film The Birds van Alfred Hitchock. Als we Twitter mogen geloven, dateren ze van afgelopen maandag, net voor de zware aardbeving. Een zwerm vogels die luid kakelend in het rond vliegt, bang voor het nakende onheil. De echtheid van de filmpjes is wel niet bevestigd.
Maar kunnen dieren wel aardbevingen voorspellen? Daar is geen consensus over, maar het houdt de wetenschappelijke wereld al jaren bezig. “Het zijn verhalen die al jaar en dag meegaan, maar echt bewijs is er niet”, zegt seismologe en geologe Katleen Wils van de UGent, in “De wereld vandaag” op Radio 1.
Er zijn wel aanwijzingen dat dieren bepaalde trillingen eerder voelen dan mensen. “We denken dat bepaalde dieren de aardbeving meteen registeren vlak na het ontstaan. De eerste reeks golven na een aardbeving zijn P-golven. De meeste mensen voelen die niet, maar dieren wellicht wel. Pas daarna komt de tweede golf trillingen, die zijn veel heviger en veroorzaken schade.”
Ook sommige mensen voelen meer
Sommige mensen zijn ook gevoeliger voor die eerste trillingen dan andere, zegt Wils. “Er zijn verhalen van mensen die wakker worden, net voor een aardbeving. Ik heb zelfs een collega die in Alaska woont, die ook die eerste P-golven voelt. De mensen daar zijn dat meer gewoon, ze weten wat een aardbeving is. Ze zijn zich meer bewust van kleine verschillen. In België hebben we ook veel meer achtergrondtrillingen, van het verkeer bijvoorbeeld. In afgelegen gebieden is het makkelijker om kleinere bewegingen te registreren.”
Wetenschappelijk onderzoek
Het laatste onderzoek naar het voorspellend gedrag van dieren werd gepubliceerd in 2020. De Duitse onderzoeker Martin Wikelski van het Max Planck Instituut voor Diergedrag ontdekte dat sommige dieren al tot wel 12 uur voor een beving vreemd gedrag vertonen, dus nog voor er sprake is van die eerste P-golven. Maar een verklaring daarvoor heeft hij voorlopig niet.
“In dat onderzoek staat er ook dat ze moeilijk het directe verband kunnen leggen met de aardbeving. Dieren reageren natuurlijk op veel omgevingsfactoren. Het is dus moeilijk om uit te sluiten waarop ze precies reageren. Maar als er iets van aan is, zou dat wel heel interessant zijn”, zegt Wils. Voorlopig is het moeilijk om iets te doen met het onderzoek, omdat er geen bewijzen zijn. “We kunnen moeilijk een hele omgeving evacueren als een paar honden beginnen te blaffen.”