Directeur Jan Rodts van Vogelbescherming Vlaanderen gaat na 34 jaar met pensioen. “Dertig jaar geleden moesten we hemel en aarde bewegen om eens iets over vogels in de media te krijgen, nu staat bijna elke dag iets in het nieuws over vogels”, zegt hij. En in de loop der jaren heeft hij nog veel meer zien veranderen.
Dit weekend houdt Natuurpunt zijn jaarlijkse Grote Vogeltelweekend. Duizenden mensen houden hun tuin of terras nauwlettend in de gaten, al of niet met een verrekijker in de aanslag, en dragen zo bij aan het grootste vogelonderzoek van Vlaanderen. Wie iets wilde weten over vogels, kwam al gauw bij Jan Rodts uit, 34 jaar lang het gezicht van Vogelbescherming Vlaanderen. Volgende maand gaat hij met pensioen.
Op 10 april 1989 begon Rodts als directeur bij de Vlaamse afdeling van het Koninklijk Belgisch Verbond voor de Bescherming van de Vogels (KBVBV). “Ik had nochtans geen opleiding als bioloog of zo achter de rug”, vertelt Rodts in “De ochtend” op Radio 1. “Mijn vader was fabrikant in kousen en zag mij als zijn opvolger. Ik was niet zo goed op school, ik was wel heel handig. Ik studeerde mechanica breikunde en werkte ook effectief tien jaar in een bedrijf dat textielmachines herstelde.” Maar gaandeweg sloop de liefde voor de natuur erin. “Ik volgde cursussen natuurgids, natuurinzicht, bosbekwaamheid. In 1989 ben ik zo bij de KBVBV beland.”
Rodts koos voor die organisatie omdat hij veel bewondering had voor haar daadkracht en doorzetting. “Het was een vereniging die vocht voor een betere wetgeving, een betere bescherming van fauna. Het was een heel andere tijd, waar nog veel mocht en kon. We waren ook op het terrein actief, illegale vogelvangst opsporen, jachtmisbruiken vaststellen. We werkten daarvoor heel nauw en heel goed samen met de rijkswacht.”
“Naar de Raad van State was dikwijls de enige procedure die we nog hadden”
Mensen zijn zich in al die jaren bewuster geworden van hun omgeving, van de vogels rondom hen. “Dertig jaar geleden moesten we hemel en aarde bewegen om eens iets over vogels in de media te krijgen”, zegt Rodts. “Dat was echt niet evident. Nu staat er bijna elke dag iets in het nieuws over vogels. Ook andere verenigingen hebben op dat vlak grootse dingen gerealiseerd, zoals Natuurpunt.”
“Er heerste toen nog een bepaald politiek klimaat dat vangen en verhandelen van vogels door de vingers zag. Als organisatie zijn we meermaals naar de Raad van State gestapt om twijfelachtige wetten, of wetten die niet overeenstemden met hogere, Europese wetgeving, aan te vechten. Het was dikwijls de enige procedure die we nog hadden. Maar dat heeft op verschillende niveaus resultaten opgeleverd, zoals een verbod op de vinkenvangst en het uitzetten van fazanten voor de jacht.”
“We zien dat de habitat van veel vogels achteruitgaat, waardoor de soorten zelf ook achteruitgaan. Een recent onderzoek laat zien dat er in de Europese Unie tussen de jaren 80 en nu 600 miljoen broedvogels verdwenen zijn. De huismussen zijn de grootste verliezers, in een periode van 40 jaar zijn er 247 miljoen huismussen minder. Toch een teken aan de wand.”
Geen twitcher
Rodts heeft in de loop der jaren nog iets anders opgemerkt. “Soorten die je normaal gezien enkel in het zuiden van Frankrijk kan observeren, schuiven de noordgrens van hun gebied naar boven op. We krijgen nu een aantal soorten op bezoek, die we binnenkort misschien kunnen verwelkomen als regelmatige broedvogel. Denk aan de bijeneter en de hop. Daar zal de klimaatverandering voor een deel tussen zitten. Is dat positief? Voor ons als mensen om te observeren, is dat heel fijn, heel kleurrijk. Maar of het voor de vogels zelf en voor de biodiversiteit ook goed is, dat is een andere vraag.”
Een twitcher, een vogelfan die het land (en verder) doorkruist om de meest speciale vogels te spotten, dat is Rodts niet. “Ik ben nooit op zoek gegaan naar zeldzame soorten. Ik ben altijd blij als ik het geluid kan observeren van een boomleeuwerik, een wielewaal, een nachtegaal… Een keertje een zwarte ooievaar. Daar gaat mijn hart sneller van slaan. Ik ben nog altijd even gek van mijn huismussen. Hier zitten acht paartjes, ik zie elke dag 20, 30 huismussen zitten wachten op het eerste streepje zon. Die ga ik nog het meeste missen.”
Frankrijk
Over een paar weken trekt Rodts de deur achter zich dicht en verhuist hij met zijn partner naar Frankrijk. In 2017 kochten ze een vakantiewoning in het departement Indre, bij het Parc naturel régional de la Brenne. “Zeer bekend bij vogelkenners door zijn meer dan 2.000 meren”, glundert Rodts. “Die trekken veel vogelsoorten die gebonden zijn aan water. We zitten daar in een landschap dat vergelijkbaar is met de Voerstreek. Glooiend, veel hagen en heggen en kleine bosjes links en rechts. De tijd is daar wat blijven stilstaan in het voordeel van de diversiteit. Daar kijk ik naar uit, om daar elke dag van te kunnen genieten.”
Vandaag nog vogels tellen voor Natuurpunt? Noteer gedurende een kwartier welke vogels je allemaal ziet in je tuin of op je terras. Op de speciale vogelweekendwebsite van Natuurpunt vind je een telformulier en krijg je ook tips over hoe je de vogels herkent. De eerste resultaten van de telling zijn morgen al bekend. Vorig jaar bestond de top drie uit de huismus, de koolmees en de vink.