In 2022 zijn er in een half jaar tijd ruim 15 keer meer moderne dieselauto’s afgekeurd wegens een te hoge fiijnstofuitstoot dan in heel 2021. Dat blijkt uit nieuwe cijfers van de Vlaamse keuringscentra. In totaal gaat het om ruim 33.300 auto’s van euronorm 5 en 6, tegenover bijna 2.100 in 2021. De enorme stijging heeft alles te maken met de nieuwe meetapparatuur die sinds juli wordt ingezet. Vooral bij de euro 5 diesels is er een probleem, 12 procent werd afgekeurd. Euro 5-diesels kwamen tussen 2011 en augustus 2015 in het verkeer.
Vorig jaar in juli liet minister van mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) nieuwe meetapparaten toe in de keuringscentra ter aanvulling op de oude roettesten. Die oude testen werden al tientallen jaren onveranderd gebruikt en waren hopeloos achterhaald. Zo bleek onder meer uit een reportage van onze nieuwsdienst in 2017 dat moderne diesels waaruit de roetfilters illegaal waren verwijderd, probleemloos door de keuring raakten.
Oude apparatuur voldeed niet meer
Zo’n illegaal gemanipuleerde auto stoot miljoenen roetdeeltjes uit. Bij een goed werkende diesel zijn dat er amper een paar duizend. De oude roettest was evenmin in staat kleinere uitstootdefecten bij moderne diesels op te sporen: hij kon die uitstoot gewoon niet meer detecteren.
In juli 2022 gaf minister Peeters uiteindelijk de toestemming nieuwe meetapparatuur in te voeren. Testen van haar voorganger Ben Weyts (N-VA) hadden duidelijk gemaakt dat de moderne technologie perfect in staat was defecte of gemanipuleerde dieselauto’s bij zelfs de meest recente generatie diesels op te sporen.
Nieuwe apparaten maken enorm verschil
Dat blijkt nu ook uit de nieuwste cijfers, van GOCA Vlaanderen, de koepelorganisatie van de Vlaamse keuringscentra. In een half jaar tijd detecteerde de nieuwe meetapparatuur maar liefst 33.308 dieselvoertuigen (personenauto’s en lichte vracht) die meer dan 1 miljoen roetdeeltjes uitstootten. Dat wijst duidelijk op een defecte of gemanipuleerde roetfilter of een ander groot euvel in het uitstootsysteem.
Vooral bij de euronorm 5 diesels, die vanaf 2011 verplicht moesten worden uitgerust met een roetfilter, stelt zich een probleem: daar bleken ruim 24.000 van de 195.000 gekeurde auto’s boven de al zeer ruim gestelde limiet van 1 miljoen deeltjes uit te komen. Dat is ruim 12 procent of meer dan één op de tien van de gekeurde voertuigen.
De laatste generatie diesels, met een euro 6 norm, raakt wel vlotter door de keuring. In die categorie wordt maar drie procent van de wagens tegengehouden.
In vergelijking met de voorgaande jaren zijn dat enorm hoge getallen. In absolute getallen werden er de laatste zes maanden van 2022 ruim 15 keer meer dieselvoertuigen met fijnstofproblemen afgekeurd dan in het hele jaar 2021: 33.308 tegen over 2.095.
Als je de jaarlijkse percentages neemt van het aantal afgekeurde euro 5 en euro 6 diesels met fijnstofproblemen tegenover de hele gekeurde vloot neemt , wordt de impact van de nieuwe meetapparaten nóg groter. Voor 2022 spraken we over nauwelijks één tiende van een procent afgekeurde voertuigen. In 2022 liep dat voor de euro 5 en euro 6 voertuigen samen in één klap op tot 7,14 procent.
Afgekeurd, maar toch nog een groene kaart
Bij de invoer van de nieuwe meetapparaten besliste minister Peeters dat diesels met een uitstoot van meer dan 1 miljoen fijnstofdeeltjes meteen een rode kaart kregen. De auto’s moesten direct worden hersteld en na een paar weken opnieuw worden aangeboden voor een herkeuring.
Maar al gauw bleek dat autoherstellers de toevloed van afgekeurde dieselauto’s niet aankonden. Ze hadden onder meer te weinig roetfilters op voorraad en zelf geen apparatuur waarmee ze de uitstoot van de herstelde auto’s konden meten vooraleer die terug te sturen naar de keuring. Daardoor gebeurde het al eens dat een herstelde auto ook bij een tweede keuring niet door de uitstoottest raakte.
Daarop besliste minister Peeters de rode kaart te behouden, maar de termijn voor een herkeuring uit te breiden naar drie maanden. Maar de problemen bleven aanslepen. Constructeurs en garagehouders vroegen extra uitstel. Dat uitstel kwam er in december. Peeters besliste dat de betrokken auto’s pas na een jaar moesten terugkeren naar hun keuringsstations, bij hun volgende normale keuring. Daardoor krijgen zelfs ernstig vervuilende diesels van euronorm 5 en 6 zelfs geen rode kaart meer. Ze krijgen een groene kaart met de bemerking dat hun voertuig meer dan een miljioen deeltjes uitstoot en bij de volgende jaarlijkse keuring moet worden hersteld.
Dat is verre van ideaal. Alle betrokkenen beseffen dat de rode kaart vroeg of laat moet terugkeren, want nu is er amper nog een onderscheid tussen ernstig vervuilende auto’s en auto’s die tussen de 250.000 en één miljoen deeltjes uitstoten. Die krijgen ook een groene kaart met een aanduiding dat de uitstoot problematisch is, maar krijgen twee jaar tijd om hun auto te herstellen.
Raar maar waar: nòg oudere diesels worden niet nauwkeurig gemeten
Opvallend genoeg worden diesels van eerdere generaties. (Euro 4 en lager) niet met de nieuwe meetapparatuur gemeten. Zij krijgen alleen de oude roetdeeltjestest, waarvan intussen bekend is dat hij heel wat problemen niet opmerkt. Toch detecteerde die oude test in 2021 nog bijna 22.000 euro 4 voertuigen met een te hoge uitstoot. Dat is te verklaren, want wettelijk mogen euro 4 diesels een pak meer fijnstof of roet uitstoten dan de euro 5 en 6 auto’s. Toch zou ook de nieuwe apparatuur kunnen ingezet worden om de euro 4 voertuigen door te lichten. Mochten ook de oude diesels aan de nieuwe meetapparatuur onderworpen worden, dan zouden er allicht veel meer van tegen de lamp lopen. Maar intussen moeten eigenaars van euro 5 en euro 6 auto’s knarsetandend toekijken hoe de oude meer vervuilende kneusjes een grotere kans hebben om met een haperende roetuitstoot de keuring te overleven dan hun eigen modernere voertuigen.