Verschillende Amerikaanse en Europese functionarissen hebben de afgelopen dagen gezegd dat ook de levering van F16-gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne een mogelijkheid blijft. Opvallend, want enkele weken geleden was daar bij de meeste landen geen sprake van. Duitsland houdt voorlopig voet bij stuk en is resoluut tegen.
Vorige week kwamen de verschillende westerse bondgenoten, na wekenlang debat, tot een overeenkomst: het Westen zou wel degelijk tanks leveren aan Oekraïne. De komende maanden zullen Amerikaanse Abrams-tanks en Duitse Leopard 2-tanks zich een weg banen naar het Oekraïense front, waar ze de Russische linies moeten doorbreken.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski kan één van zijn wensen afvinken. Toch bleken die tanks niet het enige item op het verlanglijstje van de president. Niet lang na het westerse ja-woord voor de levering van tanks, kwam de vraag al om ander militair materieel: moderne gevechtsvliegtuigen. Een volgende logische stap, volgens Oekraïense diplomaten. Een reden voor heel wat debat, volgens enkele westerse leiders.
“Geen taboes” voor Nederland
De kans is groot dat het debat over gevechtsvliegtuigen nog heviger zal zijn dan de discussie over de levering van de Duitse tanks. Verschillende Europese functionarissen hebben al te kennen gegeven dat ze het idee niet meteen afvoeren. Integendeel… Nederland heeft zich zelfs al opvallend positief uitgelaten over het voorstel.
De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken zei vorige week dat de regering “geen taboes” kant in het leveren van steun aan Oekraïne, ook niet als het gaat om F-16. De minister van Defensie Kasja Ollongren reageerde wel meteen dat Nederland dat alleen gaat doen in samenwerking met andere Europese landen of NAVO-bondgenoten. Dat schrijft RTL-nieuws. Nederland heeft ongeveer 40 F-16’s.
Hoe kunnen F-16’s het verschil maken?
- Rusland heeft veel meer gevechtsvliegtuigen dan Oekraïne. Met de steun van het Westen kan Oekraïne gemakkelijker (logistieke) gronddoelwitten bombarderen.
- Russische opslagplaatsen van artillerie treffen
- Het zijn kleine vliegtuigen die tegen relatief lage kosten de missies kunnen uitvoeren
Andere Europese landen staan dan weer helemaal niet open voor dat idee. Zo heeft de Duitse bondskanselier Olaf Scholz al bevestigd dat Duitsland zeker geen gevechtsvliegtuigen zal leveren aan Oekraïne. “De mogelijkheid om gevechtsvliegtuigen te leveren aan Oekraïne is voor mij zelfs geen optie”, zei hij in de Duitse krant Tagesspiegel. “Ik kan alleen maar afraden om in een voortdurende biedingsoorlog terecht te komen als het om wapensystemen gaat.”
De Duitse bondskanselier heeft enkele woelige weken achter de rug. In Duitsland werd zwaar onderhandeld of het wel een goed idee was om Leopard 2-tanks van Duitse makelij naar het Oekraïense front te zenden. De vrees dat de levering zou leiden tot een escalatie van de oorlog, was er erg groot. Toch besliste Scholz uiteindelijk, onder hoge druk van andere NAVO-landen, toch tanks te leveren aan Oekraïne.
Wat zijn de risico’s?
- Verschillende landen vrezen een escalatie van het conflict
- De training van Oekraïense soldaten is een hekel punt. Die duurt zelfs langer dan de training voor een tank
- Rusland heeft ook geavanceerde luchtafweerbatterijen. Het is moeilijk die te vernietigen
Het is dus niet vreemd dat Scholz nu opnieuw radicaal tegen het idee is om gevechtsvliegtuigen te leveren aan Oekraïne. Toch is het koffiedik kijken of hij die positie lang zal kunnen volhouden. We merken dat de rode lijnen in dit conflict zich langzaam maar zeker blijven verschuiven. Het zou dus best kunnen zijn dat de houding van Duitsland ten opzichte van de F-16-leveringen de komende weken zal veranderen.
De VS wijzigt koers
Ook de Verenigde Staten stonden aanvankelijk niet te springen om gevechtsvliegtuigen naar het front te sturen. Tot nu toe hebben ze geweigerd om altijd gevechtsvliegtuigen en langeafstandsraketten te leveren. Toch leek nu ook de VS open te staan voor het voorstel.
“Het sturen van straaljagers naar Oekraïne zal zeer zorgvuldig besproken worden”, zei de plaatsvervangend nationaal veiligheidsadviseur van het Witte Huis, Jon Finer, op de amerikaanse zender MSNBC.
Die verschuiving is opvallend, én erg belangrijk voor Europese landen die de vliegtuigen willen leveren aan Oekraïne. Net zoals bij de Leopard 2-tanks, beslist het land dat de F-16 produceert, in dit geval de Verenigde Staten, of ze andere landen de toestemming geeft om hun vliegtuigen naar derde partijen, in dit geval Oekraïne, te exporteren.
Toch blijft Oekraïne de druk op de bondgenoten opvoeren. Volgens Mikhailo Podoljak, de presidentieel adviseur van president Zelenski, zijn die gevechtsvliegtuigen en de langeafstandsraketten nodig om de artillerie-voorraden van Rusland te vernietigen. Daardoor zou het Oekraïense leger het Russische leger kunnen verzwakken. Volgens de adviseur zou Rusland zijn artillerie op de Krim, het door Ruland geannexeerde schiereiland, bewaren.